Nieuwkoop en omgeving zijn in de Oude Hollandse Waterlinie een belangrijk gebied. Daar werd in de jaren 1672 en 1673 hard gevochten. Door het onderzoek van historicus dr. Anne Doedens komt de geschiedenis van het Rampjaar en de Waterlinie in een ander licht te staan. Bij dit onderzoek kwamen Alphen aan den Rijn en Bodegraven meer dan vijftig keer in beeld.

Wat was de rol van de marine op de binnenlandse wateren van de Republiek, zoals die van de Hollandse Waterlinie in 1672 en 1673? Onder Michiel de Ruyter en andere vlagofficieren werden tientallen kleinere oorlogsbodems op de Lek, de Merwede, op de binnenwateren van de Hollandse Waterlinie en op de Zuiderzee ingezet. Ze werden ‘uitleggers’ genoemd. Daarnaast werd alles wat varen kon door de matrozen en mariniers van ’s lands marine – vele honderden vaartuigen en vaartuigjes - benut. Ook bij Alphen aan den Rijn, Bodegraven, in de Bijleveld, in de Kromme Mijdrecht, in de Geuzensloot en in de Meije achter Nieuwkoop kwamen uitleggers te liggen.

Was het wel de dooi die de aanval van de Fransen op Holland deed mislukken waardoor ze Holland niet meer over het ijs konden binnentrekken? Het lijkt er niet op! Zouden de Fransen Holland niet, als zij effectief varend materieel hadden gehad, na de dooi gewoon met succes over het onderwater gelopen gebied hebben kunnen belagen?

Een grote hoeveelheid nieuw gevonden historische materiaal maakt een belangrijke aanvulling van en correctie mogelijk op het beeld van de geschiedenis van het Rampjaar en van de Hollandse Waterlinies. Het kan met recht een ‘gamechanger’ genoemd worden. Het vormt ook de basis voor een expositie die eind 2025 /begin 2026 geopend zal worden in het Waterlinie Museum Fort bij Vechten. Het resultaat van het onderzoek werd in september 2025 ook als publieksboek uitgebracht: Zoetwateroorlog. Hoe de Nederlandse marine de Fransen bestreed op de Waterlinie, de rivieren en de Zuiderzee.

Over de spreker

Anne Doedens (1945) doceerde aan hoger Onderwijsinstellingen in Amsterdam over de geschiedenis van de Nieuwe Tijd en deed en doet daar veel onderzoek naar, met name naar de maritieme geschiedenis. Meer over hem kan men lezen op zijn website.

Zin in Zondag

In 2026 organiseert de Bibliotheek een serie culturele en creatieve activiteiten in het weekend onder de naam Zin in Zondag! Muziek en theater, erfgoed en literatuur, kunst en cultuur... alles komt aan bod.

Zin in Zondag wordt mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van Stichting Bon Coeur.